ආචාර්ය නන්දලාල් වීරසිංහ මහතා මහ බැංකු අධිපතිවරයා ලෙස වැඩ භාර ගැනීමෙන් අනතුරුව ඔහුගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පළමු වරට ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ මුදල් මණ්ඩලය පසුගිය අප්‍රේල් 08 වැනි දින රැස්විය. එහිදී මෙම වසරේ අංක 03 දරන මුදල් ප්‍රතිපත්ති විවරණය නිවේදනය කරමින් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ නිත්‍ය තැන්පතු පහසුකම් අනුපාතිකය (SDFR) සහ නිත්‍ය ණය පහසුකම් අනුපාතිකය (SLFR) පදනම් අංක 700 බැගින්, පිළිවෙලින් 13.50% සහ 14.50% දක්වා ඉහළ නැවීමට තීරණය කෙරුණි.
මෙය ශ්‍රී ලංකා ඉතිහාසයේ එක වරක දී ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික ඉහළ නැංවූ විශාලතම පදනම් අංක ගණන වේ.
පසුගිය සතියේ (මැයි 11) පැවති භාණ්ඩාගාර බිල්පත් වෙන්දේසියේ දී දින 91, 182 හා 364 යන කාණ්ඩ තුනටම අදාළ පොලී අනුපාතිකයන් 24% සීමාව ඉක්මවා ගොස් තිබුණු අතර එම පසුබිම හා පවතින උද්ධමනකාරී වටපිටාව තුළ, ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික තවදුරටත් ඉහළ යාමට වැඩි ඉඩක් ඇති බව වෙළෙඳපොළ ආරංචි මාර්ග සඳහන් කර සිටී.
මුදල් ප්‍රතිපත්ති උපකරණ සහ මුදල් ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීම
මුදල් ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා යොදා ගත හැකි උපකරණ ගණනාවක් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව සතුව පවතී. වර්තමානයේ දී මුදල් ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීම වැඩි වශයෙන් වෙළඳපොළ පදනම් කරගත් ප්‍රතිපත්තිමය උපකරණ උපයෝගී කර ගනිමින් සිදු වේ. ඒ අනුව, වර්තමානයේ දී ප්‍රධාන වශයෙන් භාවිතයට ගනු ලබන මුදල් ප්‍රතිපත්ති උපකරණ ලෙස: ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික හා ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික කොරිඩෝව, විවට වෙළඳපොළ කටයුතු සහ වාණිජ බැංකු වෙතැති තැන්පතු වගකීම් මත පනවනු ලබන ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අවශ්‍යතාව දැක්විය හැකිය. මුදල් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීමේ පළමු පියවර වනුයේ ද්‍රවශීලතාව පුරෝකථනය කිරීමයි.
ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික සහ විවෘත වෙළඳපොළ කටයුතු
වර්තමානයේ දී, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව සක්‍රීය විවෘත වෙළඳපොළ කටයුතු ක්‍රමය (Active Open Market Operations) යටතේ සිය මුදල් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කරයි. මෙම ක්‍රමයේ ප්‍රධාන අංග වනුයේ: (i) නිත්‍ය තැන්පතු පහසුකම් අනුපාතිකය සහ නිත්‍ය ණය පහසුකම් අනුපාතිකය යන ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවෙහි ප්‍රධාන ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතික මගින් සැකසුණු පොලී අනුපාතික කොරිඩෝව සහ (ii) විවට වෙළඳපොළ කටයුතු වේ.
උද්ධමනය අපේක්ෂිත මට්ටමක පවත්වා ගැනීම සඳහා යොදා ගනු ලබන ප්‍රධාන උපකරණ වනුයේ, මුදල් වෙළඳපොළ තුළ එක් දින පොලී අනුපාතිකවල ඉහළ සහ පහළ සීමා නිර්ණය කරනු ලබන මහ බැංකුවේ නිත්‍ය තැන්පතු පහසුකම් අනුපාතිකය (පෙර ප්‍රතිමිලදී ගැනුම් අනුපාතිකය) සහ නිත්‍ය ණය පහසුකම් අනුපාතිකයයි (පෙර ප්‍රතිවිකුණුම් අනුපාතිකය). මුදල් ප්‍රතිපත්ති ස්ථාවරය පිළිබඳව සංඥා නිකුත් කරනු ලබන යාන්ත්‍රණය වන මෙම අනුපාතික විධිමත් පදනමක් මත, එනම් සාමාන්‍යයෙන් වසරකට අට වරක් මහ බැංකුව විසින් සමාලෝචනය කරනු ලබන අතර, අවශ්‍ය වන්නේ නම් එම අනුපාතික සංශෝධනය කරනු ලැබේ.
දෛනික වෙන්දේසියේ දී සිය ද්‍රවශීලතා අවශ්‍යතා සපුරා ගැනීමට නොහැකි වූ ආයතන සඳහා නිත්‍ය පහසුකම් සපයනු ලැබේ. එනම්, දෛනික වෙන්දේසියට පසුව ද කිසියම් සහභාගිවන්නෙකු සතුව අතිරික්ත මුදල් ඇති විටෙක නිත්‍ය තැන්පතු පහසුකම යටතේ එම අතිරික්ත මුදල් තැන්පත් කළ හැකිය. එසේම, යම් සහභාගිවන්නෙකුට අරමුදල් හිඟයක් පියවා ගැනීමට ද්‍රවශීලතාව අවශ්‍ය විටෙක, නිත්‍ය ණය පහසුකම යටතේ ප්‍රතිවිකුණුම් පදනම මත මුදල් ණයට ලබා ගත හැකිය. ඒ අනුව, මෙම පහසුකම් පොලී අනුපාතිකවල විශාල විචලනයන් වළක්වා ගැනීම සඳහා උපකාරී වේ.
වෙළඳපොළ අතිරික්ත ද්‍රවශීලතාවක් පවතින විට අතිරික්ත ද්‍රවශීලතාව අවශෝෂණය කර ගැනීමට හෝ ද්‍රවශීලතා හිඟයක් පවතින විට ද්‍රවශීලතාව සැපයීම සඳහා සහ එමගින් එක්දින පොලී අනුපාතික ස්ථාවරව පවත්වා ගෙන යෑම සඳහා විවෘත වෙළඳපොළ කටයුතු පවත්වනු ලැබේ. විවෘත වෙළඳපොළ කටයුතු රජයේ සුරැකුම්පත් ස්ථාවර හෝ තාවකාලික පදනම යටතේ මිලදී ගැනීමේ/විකිණීමේ වෙන්දේසි හරහා සිදු කරනු ලැබේ. (විවෘත වෙළඳපොළ කටයුතු පිළිබඳ වැඩි විස්තර සඳහා මෙතැනින් පිවිසෙන්න.) මෙම වෙන්දේසි බහු ලංසු සහ බහු මිල ක්‍රමයක් යටතේ පැවැත්වේ. මුදල් වෙළඳපොළ සහභාගිවන්නන් සඳහා එක් කෙටිකාලීන වෙන්දේසියක් සඳහා ලංසු තුනක් දක්වා ද, එක් දිගුකාලීන වෙන්දේසියක් සඳහා ලංසු හයක් දක්වා ද ඉදිරිපත් කළ හැකි අතර, සාර්ථක වන ලංසු තබන්නන්ට ඔවුන් විසින් ඉදිරිපත් කළ ලංසුවේ සඳහන් අනුපාතික යටතේ ඔවුන්ගේ ඉල්ලීම ලැබෙනු ඇත.
බැංකු අනුපාතිකය
බැංකු අනුපාතිකය යනුවෙන් තවත් ප්‍රතිපත්ති පොලී අනුපාතිකයක් මහ බැංකුව සතුව ඇති (මුදල් නීති පනතේ 87 කොටස යටතේ) අතර, එය මහ බැංකුව වාණිජ බැංකුවලට ණය ලබා දෙන අනුපාතිකයකි. මෙම ණය නිකුත් කෙරෙනුයේ මුදල් මණ්ඩලය විසින් පිළිගනු ලබන ඕනෑම වත්කමක් ඇපකර වශයෙන් රඳවා ගෙන ය. සාමාන්‍යයෙන් බැංකු අනුපාතිකය දණ්ඩන පොලී අනුපාතිකයක් වන අතර, එය අනෙකුත් වෙළඳපොළ අනුපාතිකවලට වඩා ඉහළ අගයක් ගනී. ඒ අනුව, බැංකු අනුපාතිකය මහ බැංකුව විසින් අවසාන ණය දෙන්නා ලෙස (Lender of Last Resort) වාණිජ බැංකු සඳහා අවදානම් තත්ත්වයකදී ණය ලබා දෙන අනුපාතිකයකි.
ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අවශ්‍යතාව
ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අනුපාතය (Statutory Reserve Ratio/SSR) යනු වාණිජ බැංකු විසින් සිය තැන්පතු වගකීම්වලින් කිසියම් ප්‍රතිශතයක් මුදල් තැන්පතුවක් ලෙස ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවෙහි පවත්වාගෙන යා යුතු ප්‍රමාණයයි. මුදල් නීති පනත අනුව වාණිජ බැංකු විසින් ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව මගින් නිශ්චය කරනු ලබන ප්‍රමාණයක සංචිතයක් මහ බැංකුවෙහි පවත්වාගෙන යා යුතු වේ. වර්තමානයේ දී ශ්‍රී ලංකා රුපියල්වලින් වාණිජ බැංකුවල පවත්වා ගනු ලබන ඉල්ලුම්, කාලීන හා ඉතුරුම් තැන්පතු ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අවශ්‍යතාවට යටත් වේ.
මුදල් සැපයුම කෙරෙහි බලපෑම් කිරීම සඳහා අතීතයේ දී ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අනුපාතය බහුල වශයෙන් යොදා ගන්නා ලදී. කෙසේ වෙතත්, වෙළඳපොළ පදනම් කරගත් මුදල් ප්‍රතිපත්තියට වැඩි වශයෙන් නැඹුරු වීමත් සමඟ මුදල් ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අවශ්‍යතා කෙරෙහි යොමු වීම ක්‍රමානුකූලව අඩු වී ඇති අතර, එම නිසා ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අවශ්‍යතා පැනවීම හේතුවෙන් වාණිජ බැංකු විසින් දැරිය යුතු වක්‍රාකාර පිරිවැය ද අඩු වේ. ඒ අනුව, වෙළඳපොළ තුළ අඛණ්ඩව පවත්නා ද්‍රවශීලතා ගැටලු විසඳීම සඳහා පමණක් වර්තමානයේ දී ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව ව්‍යවස්ථාපිත සංචිත අනුපාතය භාවිතා කරයි.
වෙනත් මුදල් ප්‍රතිපත්ති උපකරණ
මෙම උපකරණවලට අමතරව, ආර්ථිකයේ අවශ්‍යතා සහ ස්වභාවය මත පදනම්ව මුදල් ප්‍රතිපත්තිය ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා විදේශ විනිමය මෙහෙයුම්, ණය මත ප්‍රමාණාත්මක සීමාකිරීම්, පොලී අනුපාතික මත ඉහළ සීමා පැනවීම්, ප්‍රතිමූල්‍ය පහසුකම්, ශිෂ්ට ප්‍රයෝග මෙන්ම, ආන්තික අවශ්‍යතා සහ ණය මත වටිනාකම් අනුපාත පැනවීම වැනි සාර්ව විචක්ෂණ ක්‍රියාමාර්ග ද භාවිතා කිරීමට ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවට හැකියාව ඇත.
The post පොලී අනුපාත ගැන මහ බැංකුවෙන් තීරණයක් හෙට appeared first on Adaderana Biz Sinhala | Sri Lanka Business News.
Source From biz.adaderana
Author: Biz Editor
#SriLanka #News #lka